6 april 2024 – De VN-Mensenrechtenraad heeft de mandaten van de Internationale Onderzoekscommissie en de speciale VN-rapporteur voor de mensenrechtensituatie in Iran met nog een jaar verlengd. Daarmee werd besloten verder onderzoek uit te voeren om bewijsmateriaal te verzamelen dat in de rechtbank stand zou houden voor mensenrechtenschendingen en schendingen van het internationaal recht door het regime in Iran, en ter voorbereiding op internationale strafrechtelijke vervolging van de verantwoordelijken.
Mensenrechtenactivisten beschouwen de verlenging van de twee mandaten, die op 4 april met een resolutie in de VN-Mensenrechtenraad in Genève werd goedgekeurd, als een belangrijk succes omdat de VN Iran opnieuw heeft geclassificeerd als een land waar de mensenrechtensituatie slecht is en steeds meer internationaal toezicht nodig is.
De verlenging van de mandaten is een duidelijk signaal aan het regime in Teheran dat de internationale gemeenschap concrete maatregelen eist om de mensenrechtensituatie in Iran te verbeteren. Dit betekent dat de internationale druk op de machthebbers in Teheran op het gebied van mensenrechtenkwesties toeneemt.
Achtergrond:
Op 24 november 2022 besloot de VN-Mensenrechtenraad een commissie (fact-finding mission) op te richten om onderzoek te doen naar het geweld tegen demonstranten in Iran. De commissie heeft tot taak bewijsmateriaal te verzamelen dat in de rechtbank kan worden gebruikt voor mensenrechtenschendingen en schendingen van het internationaal recht door het regime in Iran – ter voorbereiding op de internationale strafrechtelijke vervolging van de verantwoordelijken. Duitsland speelde een leidende rol in deze beslissing.
De onderzoekscommissie wordt geleid door drie internationaal zeer gerespecteerde advocaten. Sara Hossain uit Bangladesh, Shaheen Sardar Ali uit Pakistan en Viviana Krsticevic uit Argentinië zijn gekwalificeerde experts op het gebied van mensenrechten, internationaal recht en aanverwante procedures voor internationale rechtbanken.
Sinds juli 2018 bekleedt prof. Javaid Rehman de functie van speciale VN-rapporteur voor de mensenrechtensituatie in Iran. Rehman is hoogleraar internationale mensenrechten en islamitisch recht aan een universiteit in Londen. Zijn mandaat is het onderzoeken en documenteren van de mensenrechtensituatie in Iran en het indienen van halfjaarlijkse rapporten hierover aan de VN-Mensenrechtenraad en de Algemene Vergadering van de VN. Speciale VN-rapporteurs bestaan alleen voor landen waar de ernstigste mensenrechtenschendingen aan de orde van de dag zijn.
In zijn rapporten heeft Javaid Rehman herhaaldelijk bevestigd dat de gewelddadige daden van het Iraanse regime bij het onderdrukken van burgerprotesten neerkomen op misdaden onder het internationaal recht, in het bijzonder misdaden tegen de menselijkheid, en daarom internationaal vervolgd moeten worden. De VN-expert is van mening dat internationaal onderzoek en juridische actie gebaseerd op het beginsel van universeel recht noodzakelijk zijn om een einde te maken aan de straffeloosheid voor internationale misdaden in Iran.
