18 januari 2018-De recentelijke opstand in Iran, die begon op 28 december 2017 van het afgelopen jaar, heeft gezorgd voor schokgolven in de wereld, ook in de kringen waar de huidige debatten over het Iran-beleid in de Verenigde Staten nu plaatshebben.

Vele beleidsdeskundigen, analisten en commentatoren zien en beschrijven de opstand nu als “watermerk”, “piketpaaltjes slaan” of een “keerpunt” in de periode vanaf 1979.

Het rapport hieronder is een uittreksel van deze gezichtspunten en focust vooral op de vraag “of de opstand zal doorgaan”.

Waarom de Iraanse opstand niet zal uitsterven

Zelfs áls deze protesten uitgedoofd worden, is een nieuwe grens overschreden. Er is geen weg terug meer.

Politico, 7 januari 2018 – door Alireza Nader, belangrijk politiek analist bij de NGO RAND Corporation

Er is op gespeculeerd dat de Iraanse opstand zal uitsterven of zal worden neergeslagen door het regime. Hoe dan ook is een belangrijke barrière doorbroken: de Iraniërs staan niet meer tegen de muur van angst, gecreëerd door de Islamitische Republiek. De Iraanse theocratie heeft niet enkel haar legitimiteit verloren, maar het is de controle over het publiek middels geweldsuitoefening kwijt. Anders dan in de vorige opstanden, hebben nu talloze Iraniërs deze keer laten zien dat zij niet meer langer willen meedoen aan het politieke spelletje “hervormers tegen conservatieven”, (in het Westen beter bekend als “gematigd tegen conservatieven”). Voor hen kan niemand van het huidig systeem, ook de zogenoemde hervormers, hun levens verbeteren. Wat hen betreft, moet het hele systeem in elkaar vallen voordat een nieuw Iran geboren kan worden.

De huidige opstand zal niet meteen leiden tot een ineenstorting van het regiem, maar we zijn nu getuige van de doodsstrijd van de Islamitische Republiek. Zelfs al stopt de opstand nog vandaag, dan is het slechts een stap in een lange strijd om een meer vertegenwoordigende, democratische en volkse regering. Khamenei en Rohani kunnen dan wel buitenlandse vijanden de schuld geven van de rebellie, maar hun echte vijand is de hongerige en onderdrukte bevolking van Iran. Zij zijn wakker, en het is een heel legioen.

De Iraanse kans

De Iraanse clerici zullen niet in staat zijn de wens van de bevolking voorgoed te dwarsbomen.

US News and World Report, 10 januari 2018 – Door Richard C. Baffa, internationaal onderzoeker defensie politiek bij RAND Corporation

Twee dingen zijn duidelijk: ten eerste, dit is niet de eerste keer dat het Iraanse volk de straat op gegaan is om te demonstreren tegen de autoritaire heerschappij, en het zal ook niet de laatste keer zijn; het Iraanse volk heeft een lange geschiedenis van zoeken naar een liberale politieke orde. Ten tweede, het Iraanse regime zal niet echt zowel het binnenlands als het buitenlands beleid beduidend veranderen. Daarmee draagt zij doorgaande onrust in zich mee.

Dit zijn slechts de recente eisen tot meer democratie en een eind aan klerikaal of autocratisch bestuur in Iran. Inderdaad bestaat er een veerkrachtige democratische impuls in de Iraanse geschiedenis; die gaat helemaal terug tot de Constitutionele Revolutie van 1905-1911…

Vandaag is er een jonge, goed opgeleide bevolking met een wens tot een meer liberale politieke orde en dat dan in combinatie met een autocratisch, corrupt regime dat niet in staat is tot veranderen en dat ook niet wil. Dit leidt dus tot voortdurende onrust, op zijn minst in episodes, en op sommige momenten zal dit volk het regime echt uitdagen.

Zoals de huidige onrust laat zien, blijven de Iraanse aspiraties voor een liberale, democratische politieke orde sterk. En de clerici zullen niet in staat zijn om de wil van het volk voor eeuwig te knechten.

Iraanse theocratie staat op de rand

Elk tiental jaren dat het Islamistische bewind de macht heeft gehad, heeft een opstand haar een deel gekost van de legitimiteit.

https://www.wsj.com/articles/irans-theocracy-is-on-the-brink-1514823059, 1 januari 2018 – Door Mark Dubowitz en Ray Takeyh (Mr. Dubowitz is uitvoerend directeur van de Foundation for Defense of Democracies. Mr. Takeyh is fellow van de Council of Foreign Relations).

Het regime zit in een impasse. Het heeft geen politieke spelers meer – geen redders van het systeem – te bieden aan de rusteloze kiezers.

Zoals het toen was met de Sovjet-Unie in zijn laatste dagen, kan ook de Islamitische Republiek niet langer meer beantwoorden aan de idealen; het rust enkel nog op zijn veiligheidsdiensten voor overleving. Dat is dodelijk voor een theocratie, die per definitie een ideologische constructie is. Op vele manieren was Rohani de laatste ademtocht van de heersende clerici, een verleidelijke moellah die de Westerlingen kon bekoren en tegelijk de Iraniërs hoop kon bieden. Die hoop is vervlogen…

De Islamitische Republiek is een overgebleven relikwie uit een eeuw die een veelheid had aan ideologische regimes, allemaal claimend dat zij de krachten van de geschiedenis bedwongen. Momenteel zijn de meesten van hen geschiedenis.

De Islamitische Republiek is gedoemd te sterven

Maar waarschijnlijk gaan de dingen eerst veel en veel erger worden voordat zij – wellicht – beter worden.

Door Ray Takeyh in Politico – 2 januari 2018. Het is mogelijk dat een Islamitisch regime dat er weinig moeite mee heeft om de eigen burgers te vermoorden, deze laatste uitdaging aan de autoriteiten zal overleven. Wanneer het overleeft, dan zal de Iraanse theocratie niet hetzelfde meer zijn. De Islamitische Republiek gaat een lange periode in van transitie waarin ze niet langer in staat zal zijn om een theocratie te zijn dat doet alsof het menselijk is.

De kloof tussen het regime en de samenleving is nog nooit breder geweest, nu het publiek zoekt naar een responsieve democratie, terwijl het krimpend kader van de theocratie staat op nog meer onderdrukking en een geïsoleerd bestuur. De revolutionairen die het pad willen volgend van hervorming en het pragmatisme veroordelen omdat dat afwijkt van het pad van God, zijn bestemd voor de vuilnisbak van de geschiedenis. Uiteindelijk is de revolutie van Iran van 1979 een onmogelijkheid gebleken, want ze maakte een theocratie die niet kan veranderen en die zich niet kan aanpassen aan de wensen van haar rusteloze en jonge burgerij. De tragedie van Ali Khamenei is dat hij in het consolideren van zijn revolutie de eventuele ondergang van zijn regime heeft verzekerd.

Het wrede regime van Iran loopt op hete kolen nu boze menigtes zich verzamelen, aldus experts

Fox news investigations, 5 Januari – door Alex Diaz. De  grote volksoploop van de protesten en de hardhandige benadering ervan pakken slecht uit voor het wrede regime, volgens Kenneth Katzman, een analist van Iran, Irak, Afghanistan en Perzische Golfzaken bij de Onderzoeksdienst van het Congres. “De demonstraties zijn geworden tot vooral een protest door jongeren tegen het systeem, het wordt groot, en het voert terug tot de wortels van het machtsmonopolie van de clerici”, zei Katzman, wiens groep het Congres voorziet van analyses en onderzoek.

“Dit zijn smeulende disputen”, aldus Katzman, die gelooft dat uitbarstingen van protest zoals we ze nu zien, “steeds in perioden zullen gebeuren, maar op een gegeven moment zal het geluk van de Islamitische Republiek op zijn, naar valt aan te nemen”. Katzman is niet de enige die gelooft dat de dagen van de Iraanse heersende klasse geteld zouden kunnen zijn.

Het ergste voor de Iraanse demonstranten? Stilte in de Verenigde Staten

the New York Times, 2 januari 2018, door Reuel Marc Gerecht, voormalig officier bij de CIA voor Iran zaken, nu Fellow bij de Foundation for Defense of Democracies – Het verlangen naar verandering van de Iraniërs is sowieso niet verminderd. De revolutie van 1979 had twee tegengestelde doelen: klerikaal Islamisme en democratie. Nu de theocratie haar aantrekkingskracht verloren is, heeft de aantrekkingskracht van democratie, steeds seculierder in zijn uitingsvorm, zich verbreid van degenen met een universitaire opleiding tot aan de arbeidersklasse.

Verandering in gradatie is niet de vraag. De demonstranten in de straten van Iran vandaag weten dit instinctief, en daarom lopen zij te hoop tegen het systeem als zodanig, roepend: “Dood aan Khamenei, dood aan Rouhani!”

Iraniërs proberen opnieuw hun regering te veranderen

The World Affairs Journal, Jamsheed Choksy en Carol E.B. Choksy. ( Jamsheed is onderscheiden Professor in wereld en internationale studie en in Iraanse studies aan de Universiteit van Indiana, en Carol is Lector Strategische Inlichtingen aan deze Universiteit).

Deze demonstraties weerspiegelen de recente Iraanse geschiedenis in onderwerpen, eisen en antwoorden. “Dood aan de dictator!”, riepen de demonstranten aan het einde van 1978 en in het voorjaar van 1979, toen de Iraniërs met succes in beweging kwamen om sjah Mohammed Reza Pahlavi het land uit te zetten, ondanks zijn gewelddadige verzet daartegen. Dertig jaar later was de kreet “Dood aan Khamenei” gemeengoed, toen de Iraniërs zonder succes probeerden een frauduleuze Presidentsverkiezing te vernietigen (in 2009). De onderliggende politieke, economische en sociale omstandigheden die de opstand hebben gevoed, zijn nog niet veranderd. Het mag geen verrassing heten dat de huidige demonstraties dan een herhaling zijn van de eerdere revoltes.

De vraag is of de uitkomst van de rebellie deze keer anders zal zijn? Inderdaad zijn het IRGC en de Basiji paramilitaire milities aangesteld ter assistentie van de politie voor het slaan en arresteren van demonstranten. Maar elke keer dat er opstand is, of die nu succesvol zijn of niet, passen de Iraniërs zich aan en leren zij, en zullen zij, zoals het verleden aantoont, steeds weer de strijd aangaan tot op de dag dat zij succes hebben.

VS  heeft gelijk deze keer, wat betreft Iran

The New York Times, 2 januari 2018, door Roger Cohen, Columnist Buitenlandse Zaken bij de New York Times – Deze keer zijn de demonstraties anders. Ze zijn kleiner, maar meer verspreid. Ze tonen meer de economische problemen van de arbeidersklasse dan de afkeer bij de middenklasse. Het begon in Masshad en ging door naar Qom, traditioneel twee religieus sterke steden. Dit is een teken van het ideologische failliet van het regime. De middenklasse die naar het Westen neigt, helemaal klaar met de schijnheiligheid van de moellahs als ze zijn, zoekt al heel lang naar politieke verandering. Maar de arbeidende klasse is altijd een steunpilaar geweest van het regime en is gemanipuleerd met folders en slogans. Als zij allebei veranderen, is alles wat de oud wordende Khamenei nog heeft, de Revolutionaire Gardisten en de Basiji.

Toch moet je de moed van de Iraniërs nooit onderschatten, en ook niet de diepe wortels van hun vraag om vrijheid, en dan is er van alles mogelijk. Vandaag roepen de demonstranten dat Khamenei moet weggaan. Zij roepen dood aan de Revolutionaire Gardisten, ze roepen “Onafhankelijkheid, vrijheid, Iraanse republiek.”

Hoe kunnen we de “Perzische lente” steunen

USA Today 2 januari 2018, door Ilan Berman, (vice-voorzitter van de Amerikaanse Raad voor Buitenlands Beleid in Washington D.C.) – Zullen we een nieuwe Iraanse revolutie te zien krijgen in 2018? Sinds bijna een week zijn tienduizenden Iraniërs de straat op gegaan in verschillende steden, verspreid door de Islamitische Republiek, in de grootste massademonstraties van die omvang sinds tien jaar ongeveer. In dit proces hebben ze de verleidelijke mogelijkheid geopperd dat wij getuigen zouden kunnen zijn van een tweede “Perzische Lente”.

Anders dan in 2009, zijn de huidige protesten in Iran niet alleen over een verpeste verkiezing of binnenlands beleid van een partij. Zij weerspiegelen een fundamenteel verlies van geloof in het kunnen leiden van het Iraanse schip van staat door het huidig regime, en in het geheel van het klerikaal politiek systeem. Dit verlies van geloof doorsnijdt zelfs alle economische aspecten. Anders dan in 2009 lijken de demonstraties nu niet iets te zijn van de middenklasse. En als gevolg hiervan kunnen ze een heel stuk moeilijker te onderdrukken zijn dan voorgaande opstanden… misschien zal de tweede “Perzische Lente” die nu uitgespeeld wordt op straat in Teheran en andere Iraanse steden, uitmonden in een succes, waar de vorige mislukte.

Het Iraanse regime kan niet altijd blijven winnen

The Washington Post 4 januari, door David Ignatius ( Ignatius schrijft twee keer per week een column over buitenlandse zaken en schrijft ook op het PostPartisan blog) – De vraag of de demonstraties in Iran een voorbode zijn voor een revolutie mist een groter punt. Het veranderingsproces is al begonnen. Het regime zal zijn onderdrukkingsmachine gebruiken en de onrust zal dan afnemen. Maar de demonstraties zijn zo wijdverbreid geweest, plaatshebbende in 80 steden volgens een Amerikaanse voormalig inlichtingenambtenaar, dat het onmogelijk is om het hele land terug te duwen in de doos.

Het is een lang spel, en terwijl de moellahs de geweren hebben, hebben ze schijnbaar het vertrouwen van de burgers verloren. Het regime is deze week door elkaar gerammeld, en het zal keihard terugvechten. Maar het is moeilijk voor te stellen dat de theocratie zal zegevieren in een samenleving die zo hongert naar verandering. Het Westen kan deze strijd niet inschatten, maar ze zou niet bang moeten zijn om te zeggen wie goed is en wie fout zit.

 

Wat kan de Iraanse opstand betekenen?

American Enterprise Institute Debate, 9 januari 2018, door Benjamin Weinthal, (onderzoeker bij de Foundation for Defense and Democracy) – Het andere karakter van de opstanden die nu Iran overspoelen, toont een enorm potentieel voor een nieuw politiek en sociaal systeem. De mix van arbeiders en jongeren in Iran die een eind eisen aan het regime, is een adembenemende ontwikkeling. Wijdverspreide arbeidsonrust in een grotendeels gesloten land als Iran is een tekenend voorbeeld ervan dat de fundering van het regime op onzekere bodem staat. De slogans die worden geroepen door de demonstranten, suggereren dat de woede vooral gaat over menselijke vrijheid.

Stel dat het ergste scenario bewaarheid wordt en dat deze protesten worden gesmoord, dan is er nog steeds een sterke basis voor een hernieuwde opstand. Om het eenvoudig te zeggen: de gewone Iraniërs walgen van het regime van Ali Khamenei. De inherente potentie van regimeverandering zal niet verbleken. Die zal toenemen.