De VN Mensenrechtenraad heeft uiteindelijk, naar aanleiding van de opstand in Iran die gepaard gaat met veel bloedverlies, de instelling goedgekeurd van een internationale waarheidsvinding commissie om onderzoek te doen naar de repressie die in september begon.
Tijdens een speciale zitting van de Mensenrechtenraad op 24 november 2022 is een resolutie goedgekeurd over de noodzaak om af te rekenen met het Iraanse regime vanwege het schenden van mensenrechten, met name schendingen van vrouwenrechten, willekeurige arrestaties, moorden en gedwongen verdwijningen.
De resolutie is goedgekeurd met 25 stemmen voor, 16 onthoudingen en 6 tegen.
China, Pakistan, Cuba, Eritrea, Armenië en Venezuela stemden tegen.
De Verenigde Arabische Emiraten, Qatar, Indonesië, India, Brazilië, Kazachstan, Maleisië, Mauritanië, Namibië, Senegal, Soedan, Oezbekistan, Bolivia, Ivoorkust, Kameroen en Malawi onthielden zich van stemming.
Het voorstel van China ten gunste van het regime werd verworpen met 25 stemmen tegen, 15 onthoudingen en slechts 6 voor.
De VN Mensenrechtenraad heeft tijdens zijn speciale zitting de door Duitsland en IJsland ingediende resolutie goedgekeurd tegen de grove schending van de mensenrechten en de onderdrukking van de opstandelingen in Iran en besloten om een internationale commissie voor waarheidsvinding op te richten om de onderdrukking van de opstand van het Iraanse volk vanaf 16 september 2022 te onderzoeken.
Deze resolutie werd aangenomen met 25 positieve stemmen en 6 negatieve stemmen, dat wil zeggen met de absolute meerderheid van de lidstaten van de Mensenrechtenraad. De pogingen van het Iraanse regime en zijn bondgenoten om de tekst van deze resolutie te wijzigen en de clausule met betrekking tot de benoeming van een internationale onderzoeksmissie te schrappen, werden met een overweldigende meerderheid van stemmen afgewezen en leidden tot een dubbele nederlaag voor het regime.
In de resolutie zijn volgende punten opgenomen:
- Gelet op de bezorgdheid over de mensenrechtensituatie in Iran die is geuit door de Hoge Commissaris van de Verenigde Naties voor de mensenrechten, de speciale rapporteurs van de Mensenrechtenraad, de agentschappen van de Verenigde Naties en de speciale gezant van de secretaris-generaal op het gebied van geweld tegen kinderen, waaronder de gezamenlijke oproep op 26 oktober 2022 door een groep speciale rapporteurs,
- Met nadruk op de noodzaak om mensenrechtenschendingen te verifiëren, om de voortzetting van mensenrechtenschendingen te voorkomen,
- Met opnieuw benadrukken van de naleving van rechten van vrouwen en meisjes in Iran conform de internationale mensenrechtenwetgeving,
- Met uiting van zijn diepe bezorgdheid over de wijdverbreide schending van de mensenrechten door het Iraanse regime, waaronder de meldingen van willekeurige arrestaties en detentie van vrouwen en meisjes, verkrachting vanwege opkomen voor de mensenrechten en fundamentele vrijheden,
- Met uiting van diepe bezorgdheid over meldingen van willekeurige arrestaties van kinderen en adolescenten vanwege deelname aan demonstraties en hun opsluiting in “psychiatrische inrichtingen”,
- Met uiting van zijn bezorgdheid over meldingen van beperkingen op communicatie via vaste en mobiele telefoon, internetstoringen en blokkering van de sociale mediaplatforms,
- We walgen ten zeerste van de dood van honderden mensen, waaronder 41 kinderen, evenals van het bericht over de willekeurige arrestaties van veel deelnemers aan de demonstraties.
De Mensenrechtenraad roept op om een einde te maken aan moorden, gedwongen verdwijningen, seksueel geweld, willekeurige arrestaties en detenties, en marteling en andere onmenselijke of vernederende behandelingen of bestraffingen van demonstranten.
De Mensenrechtenraad roept op tot beëindiging van de voortdurende discriminatie van vrouwen en meisjes in het openbare en privéleven, zowel in de wet als in de praktijk, en tot het respecteren van al hun rechten, met inbegrip van het recht op vrijheid van meningsuiting en het recht op vrijheid van geloof.
De Mensenrechtenraad eist onmiddellijke toegang tot het internet voor Iraniërs.
De Mensenrechtenraad eist vrije, volledige en onbelemmerde toegang van de Speciale Rapporteur tot alle gevangenissen en detentiecentra.
De Mensenrechtenraad roept op tot de oprichting van een onafhankelijke internationale commissie voor de waarheidsvinding, aangesteld door de voorzitter van de Mensenrechtenraad. Hun missie houdt de volgende in:
A. Volledige en onafhankelijke beoordeling van mensenrechtenschendingen door het Iraanse regime in verband met de protesten die op 16 september 2022 zijn begonnen.
B. Het specificeren van de feiten en omstandigheden rond deze schendingen.
C. Het verzamelen, registreren en analyseren van bewijsmateriaal met betrekking tot dergelijke schendingen, bewaren van bewijsmaterialen, en ook met het oog op medewerking met eventuele toekomstige gerechtelijke procedures in nationale, regionale of internationale rechtbanken of tribunalen die bevoegd zijn of kunnen in de toekomst bevoegd worden.
D. Interactie met alle betrokken belanghebbenden, waaronder het Iraanse regime, het Bureau van de Hoge Commissaris, de speciale rapporteur voor de mensenrechtensituatie in Iran, de betrokken agentschappen van de Verenigde Naties, internationale mensenrechtenorganisaties en de burgerlijke maatschappij;
De Mensenrechtenraad
- Verzoekt de waarheidsvindingscommissie om tijdens de drieënvijftigste zitting van de Mensenrechtenraad een mondelinge update en een uitgebreid schriftelijk rapport aan de Raad te presenteren.
- Verzoekt het Iraanse regime volledig samen te werken met de onafhankelijke internationale onderzoekscommissie, onverwijld ongehinderde toegang tot het land te verlenen en de leden van de onderzoekscommissie alle informatie te verstrekken die nodig is om hun taken naar behoren uit te voeren;
Roept op tot de onmiddellijke uitvoering van deze missie en verzoekt de secretaris-generaal om alle nodige middelen en expertise te verstrekken om de onderzoeksmissie in staat te stellen haar taken te vervullen en verzoekt het Bureau van de Hoge Commissaris om administratieve, technische en logistieke steun voor de tenuitvoerlegging van de bepalingen van deze resolutie.
Federico Villegas, hoofd van de Mensenrechtenraad, deelde mee dat de brief met het verzoek van de permanente vertegenwoordigers van Duitsland en IJsland om een buitengewone vergadering van de Mensenrechtenraad bijeen te roepen over de verslechtering van de mensenrechtensituatie in Iran, met name van vrouwen en kinderen, is ontvangen op 11 november 2022. Deze brief heeft de steun van meer dan 50 landen.
Professor Javaid Rehman, speciaal rapporteur voor mensenrechten in Iran: Sinds de eerste dag van de demonstraties in Iran hebben hoge functionarissen van het regime bevolen om gewelddadig op te treden tegen demonstranten. Het doden van honderden mensen, waaronder minstens 40 kinderen en 20 vrouwen, toont de situatie in Iran. Vorige week werden alleen al in Izeh drie tienerjongens vermoord. Er zijn 50 duizend mensen gearresteerd en de gevangenissen zitten vol.
De zitting van de speciale mensenrechtentop over de mensenrechtensituatie in Iran is, gezien de verslechtering van de mensenrechtensituatie in Iran, een historisch moment voor de bevolking van Iran. Het volk van Iran heeft zich verenigd voorbij klassen-, geografische en etnische grenzen en wil in vrijheid en waardigheid leven in een land met een rechtsstaat, mensenrechten en fundamentele vrijheden.
Javed Rahman voegde eraan toe: Momenteel is er geen audit van het Iraanse regime vanwege schendingen van internationale strafwetten en andere ernstige schendingen van de mensenrechten. In plaats van een neutrale instelling te zijn, is het rechterlijke systeem van Iran zelf een repressieve instelling. Wie rechtvaardigheid zoekt, wordt systematisch geïntimideerd, bedreigd en gearresteerd. Een duidelijk voorbeeld van dergelijke misdaden is de geheime executie van duizenden politieke gevangenen in 1988. Ook gewelddadige en buitengerechtelijke omgang met volksdemonstraties in 2009, 2018 en 2019 en het neerhalen van een Oekraïens vliegtuig in 2020 zijn nooit onderzocht of gecontroleerd.
Het hebben van immuniteit tegen bestraffing van regeringsfunctionarissen heeft de voortzetting van dergelijke misdaden aangewakkerd.
Ik benadruk nogmaals dat de Hoge Raad voor de Rechten van de Mens zijn plicht moet vervullen en naar de roep van de slachtoffers van deze misdaad moet luisteren om het regime verantwoording te laten afleggen, en een internationaal onderzoekmechanisme moet vormen om het recente bloedbad sinds de moord op Mahsa Amini aan te pakken.
De Duitse minister van Buitenlandse Zaken Annalena Baerbock zei tijdens deze zitting: Mahsa, 22 jaar oud, Abdul Fazil, 17 jaar oud, en Mino, 62 jaar oud, zijn slechts drie van de meer dan 400 mensen die zijn vermoord omdat ze opkwamen voor hun rechten. De rechten van deze vrouwen, mannen en kinderen zijn de rechten die we allemaal willen genieten, een leven met waardigheid en zonder discriminatie. De Verenigde Naties zijn opgericht om de soevereiniteit van elk land te beschermen. Maar – een regime dat deze macht gebruikt om de rechten van zijn eigen volk te schenden, schendt de waarden van de Verenigde Naties. We hebben het Iraanse regime herhaaldelijk gevraagd om deze rechten te respecteren, een einde te maken aan de gewelddadige onderdrukking van demonstranten, bloedvergieten, willekeurige moordpartijen, massa-arrestaties en de doodstraf. Maar het enige antwoord dat we van het Iraanse regime op onze eisen hebben gekregen, is geweld en meer doden.
Minister Baerbock voegde eraan toe: We willen een onafhankelijk mechanisme om mensenrechtenschendingen in Iran te onderzoeken, zodat degenen die verantwoordelijk zijn voor deze misdaden ter verantwoording worden geroepen.
Het Iraanse regime staat de speciale VN-rapporteur voor mensenrechten nog steeds niet toe Iran te bezoeken.
Immuniteit [van mensenrechtenschenders in Iran] met betrekking tot afleggen van verantwoording is een obstakel voor gerechtigheid. Gerechtigheid voor broeders, gerechtigheid voor zusters en gerechtigheid voor moeders [slachtoffers van mensenrechtenschendingen in Iran] moet hen worden gedaan.
Vandaag is een test voor onze moed bij de Verenigde Naties. Moed om te protesteren voor ieder van ons die de vertegenwoordigers van onze landen zijn. Ieder van ons vertegenwoordigt ook miljoenen mannen, vrouwen en kinderen.
De vertegenwoordiger van de Tsjechische Republiek namens de Europese Unie: Ik heb de eer namens de Europese Unie te spreken. De Europese Unie verwelkomt deze zitting om de verslechterende mensenrechtensituatie in Iran aan te pakken. We hebben dappere Iraanse mannen en vrouwen, meisjes en jongens, de straat op zien gaan om hun recht op vrije meningsuiting, vreedzame bijeenkomsten en protest uit te oefenen, en zich uit te spreken tegen geïnstitutionaliseerde discriminatie.
Vooral vrouwen en meisjes zijn naar voren gekomen als de belangrijkste motor van een landelijke beweging. Het wijdverbreide gebruik van geweld door de veiligheidstroepen tegen demonstranten, de detentie van kinderen in “psychiatrische inrichtingen” en de “preventieve” detentie van activisten uit de burgerlijke maatschappij zijn ongerechtvaardigd en onaanvaardbaar. Daders van geweld, met inbegrip van seksueel en gender gerelateerd geweld, moeten ter verantwoording worden geroepen. We zijn geschokt door de doodvonnissen tegen demonstranten. De Europese Unie herinnert eraan dat het verbod op foltering definitief is. […] Het Iraanse regime moet het aantal doden en arrestaties bekendmaken en alle demonstranten vrijlaten. […] De Europese Unie zal resoluut blijven optreden tegen mensenrechtenschendingen in Iran.
Toespraak van minister Hoekstra, Buitenlandse Zaken in de Raad:
Excellenties, de afgelopen twee maanden zijn dappere Iraniërs opgekomen voor hun rechten. Voor de rechten van vrouwen en meisjes, voor het recht om zich uit te drukken en voor het recht om in vrijheid te leven. Deze dappere mensen moeten worden gehoord, niet geslagen. En net als iedereen die opkomt voor fundamentele vrijheden, ben ik, net als u allemaal, diep bezorgd over de situatie in Iran.
Na de moord op Masha Amini hebben we opgeroepen tot een transparant en onpartijdig onderzoek naar deze zaak en het geweld dat daarop volgde. We betreuren het ten zeerste dat er meer dan twee maanden later geen noemenswaardige stappen in deze richting zijn gezet. En hoewel we geen onpartijdig rapport hebben gezien over de dood van Masha Amini, hebben we wel geloofwaardige rapporten gezien over de willekeurige detentie van duizenden onschuldige demonstranten. Evenals advocaten, journalisten en mensenrechtenverdedigers. Nederland veroordeelt in de sterkst mogelijke bewoordingen de dood van honderden onschuldige burgers, waaronder minderjarigen, door toedoen van de veiligheidstroepen tijdens deze protesten. Net zoals we de willekeurige arrestaties van nog veel meer veroordelen.
Verder maken we ons grote zorgen over het opleggen van de doodstraf aan demonstranten. Mijn land is principieel tegen de doodstraf. Wij verzetten ons hier te allen tijde en onder alle omstandigheden tegen.
En de boodschap van mijn land vandaag is drieledig:
- We roepen Iran op om een onpartijdig en transparant onderzoek te starten naar de dood van Masha Amini en het geweld dat daarop volgde
- We roepen Iran op om te zorgen voor eerlijke processen en alle willekeurige gevangenen onmiddellijk vrij te laten
- En we roepen Iran op om te stoppen met het opleggen van de doodstraf aan demonstranten
We doen deze oproep met grote overtuiging, omdat de dappere mensen van Iran opkomen voor hun rechten, hun vrijheid en hun waardigheid. We voegen onze stem toe aan die van hen.
Dank u
De vertegenwoordiger van Engeland in de Mensenrechtenraad: Sarina Ismailzadeh, 16 jaar oud, Hajer Abbasi, 70 jaar oud, Mino Majidi, 62 jaar oud, Nika Shakrami, 16 jaar oud, Hanane Kia, 23 jaar oud, Hadis Najafi, 22 jaar oud, Mahsa Mogui, 18 jaar oud, en Ghazaleh Chalavi, 33 jaar oud. Dit zijn slechts de namen van een aantal vrouwen en meisjes die vermoord zijn door de veiligheidstroepen van het Iraanse regime. Nu is er geen gelegenheid om alle namen van hen allemaal te noemen om voor hen respect te tonen. Maar laat me een duidelijke boodschap geven aan hun families dat hun dood niet zal worden vergeten.
Dit is niet zomaar een keer. Laten we ook de honderden mensen gedenken die zijn omgekomen bij de gewelddadige onderdrukking van protesten in 2019 en de duizenden anderen die al vele jaren in detentie zitten.
Laten we vandaag een duidelijke boodschap afgeven: het Iraanse regime moet stoppen met het onderdrukken van vrouwen en meisjes. Deze raad ondersteunt resoluut de meisjes, vrouwen en moeders van Iran.
De vertegenwoordiger van Albanië bij de zitting van de VN Mensenrechtenraad: In de afgelopen twee maanden is de wereld getuige geweest van de buitengewone moed van het Iraanse volk, vooral vrouwen en meisjes. Omdat ze in grote aantallen hun leven blijven riskeren voor hun meest fundamentele vrijheden. Vandaag roepen wij de Mensenrechtenraad op om een einde te maken aan de geïnstitutionaliseerde immuniteit en het uitblijven van het tot verantwoording roepen van het regime voor deze ernstige mensenrechtenschendingen. […] De vrouwen, mannen en kinderen die de afgelopen acht weken overal in Iran de straat op stroomden, lieten ons een ander tafereel zien. Ze willen gelijkheid, waardigheid en mensenrechten. En we hebben de meedogenloze repressie van het regime als enige antwoord gezien. Het regime wil dat deze raad de stem van het dappere volk van Iran negeert, het volk dat niet bereid is zich in het licht van toenemend geweld het zwijgen op te laten leggen. Het regime vraagt deze raad de ogen te sluiten om door te gaan met het intimideren en arresteren van slachtoffers, overlevenden en hun families. Albanië staat volledig achter de oprichting van een onafhankelijke internationale onderzoekscommissie die bewijzen moet verzamelen van het dagelijkse geweld en de misstanden waar het Iraanse volk het slachtoffer van is, tot de dag dat gerechtigheid mogelijk is.
De vertegenwoordiger van Finland namens de Noordse landen: Gedurende de afgelopen twee maanden zijn we getuige geweest van protesten van Iraniërs, onder wie vrouwen en meisjes, die hun rechten willen. Deze demonstraties werden steeds meer onderdrukt door het Iraanse regime. We veroordelen ten stelligste het gebruik van geweld tegen de demonstranten. We eisen de onmiddellijke vrijlating van duizenden mensen die tijdens de demonstraties zijn gearresteerd […] Het gebruik van de doodstraf voor deze demonstranten is zeer verontrustend. […] De Mensenrechtenraad moet het Iraanse regime ter verantwoording roepen voor mensenrechtenschendingen. […] Een mechanisme voor onderzoek naar schending van de mensenrechten in Iran is noodzakelijk. […] Wij zijn een groot voorstander van de oprichting van een waarheidsvindingscommissie over het Iraanse regime. […] Wij steunen de ingediende resolutie en vragen alle leden om deze resolutie te steunen.
De vertegenwoordiger van Luxemburg bij de Mensenrechtenraad: Wij veroordelen krachtig het gebruik van geweld – vaak dodelijk – door de autoriteiten van het Iraanse regime tegen vreedzame demonstranten, vooral vrouwen en kinderen. Willekeurige arrestaties en aanklachten tegen demonstranten, journalisten en mensenrechtenactivisten moeten stoppen. Betrouwbare rapporten beschuldigen de veiligheidstroepen van seksueel geweld tegen vrouwelijke demonstranten. De dreiging met de doodstraf tegen degenen die hun recht op vrijheid van bijeenkomst uitoefenen, is ongerechtvaardigd en onaanvaardbaar.
In het licht van een dergelijke onrecht moet deze raad laten zien dat hij de vraag van Iraanse jongeren naar waardigheid en vrijheid heeft gehoord. Luxemburg staat volledig achter de oprichting van een onderzoekscommissie om ervoor te zorgen dat schenders van mensenrechten worden geïdentificeerd en ter verantwoording worden geroepen voor hun daden.
Michelle Taylor, permanent vertegenwoordiger van de VS bij de Mensenrechtenraad: We kijken allemaal met afschuw naar de gebeurtenissen in Iran, we bewonderen de moed van het Iraanse volk, vooral de vrouwen, meisjes en jongeren die dapper respect eisen voor hun mensenrechten en we eisen aansprakelijkheid van het regime voor de overtredingen daarvan. Ze verdedigen dezelfde principes waarop de Verenigde Naties zijn gebaseerd. De brute moord op honderden Iraniërs door de veiligheidstroepen en seksueel geweld tegen ontelbare aantallen. Gemelde marteling of andere mishandeling van politieke gevangenen, inclusief demonstranten, moet stoppen. We mogen Mahsa en Kian en de talloze andere levens die op het spel staan niet vergeten. Zij zijn de reden dat we hier zijn. Hun dood vereist een onafhankelijk, onpartijdig en transparant onderzoek.
