28 augustus 2023 – Toenemende repressie in Iran in de aanloop naar de verjaardag van het begin van de landelijke protesten tegen de dictatuur: Het doelwit van de repressie zijn steeds vaker families die gerechtigheid eisen voor hun familieleden die door het regime zijn gedood en die openlijk hun solidariteit betuigen met de protestbeweging.
In de herfst van 2022 gebruikten de troepen van het regime in Iran het grofste geweld om de massaprotesten tegen de dictatuur neer te slaan. Ten minste 750 mannen, vrouwen en kinderen werden gedood, volgens mensenrechtenactivisten.
Familieleden van de doden herdenken de slachtoffers herhaaldelijk met devoties en waken. Ze eisen dat de functionarissen van het regime die verantwoordelijk zijn voor de repressie strafrechtelijk ter verantwoording worden geroepen.
Met het oog op de systematische straffeloosheid in Iran, heeft Amnesty International opnieuw een beroep gedaan op alle staten om op grond van het internationaal recht arrestatiebevelen uit te vaardigen tegen functionarissen van het Iraanse regime, met inbegrip van degenen in leidinggevende posities, die redelijkerwijs verdacht worden van strafrechtelijke verantwoordelijkheid voor misdaden op grond van het internationaal recht gepleegd tijdens en na de protesten.
Om nieuwe demonstraties te voorkomen en de bevolking te intimideren, voert het regime in Teheran de represailles tegen de familieleden van de doden op. Hier volgen enkele voorbeelden:
In de centrale Iraanse stad Isfahan wordt de familie van Shirin Alizadeh voortdurend vervolgd. De 35-jarige Shirin Alizadeh werd op 22 september 2022 doodgeschoten door regeringstroepen. Ze zat in haar auto met haar man Kourosh Vaziri en 7-jarige zoon Daryoush toen troepen lukraak schoten op demonstranten en voorbijgangers.
Kourosh Vaziri en zijn zoon Daryoush bij het graf van de vermoorde Shirin Alizadeh
Kourosh Vaziri eist gerechtigheid voor zijn vermoorde vrouw. Op 17 augustus, na een wake bij het graf van zijn vrouw in het bijzijn van zijn zoon, werd hij gearresteerd en naar de Dastgerd gevangenis in Isfahan gebracht.
Op 23 augustus werd de zus van Shirin Alizadeh, Nasrin (foto), ook gearresteerd in Isfahan. Ze wordt vastgehouden op een onbekende locatie. Eerder was haar flat doorzocht tijdens een inval.
Mahsa Yazdani met haar zoon die werd gedood door milities van het regime
Op 22 augustus werd Mahsa Yazdani, die gerechtigheid eist voor haar vermoorde zoon, gearresteerd in de Noord-Iraanse stad Sari. Ze wordt ook vastgehouden op een onbekende locatie. Haar zoon Mohammad Javad Zahedi werd in september 2022 dodelijk getroffen toen milities van het regime een protestbijeenkomst in Sari beschoten.
Over de represailles tegen de families van de slachtoffers zegt Amnesty International in een persbericht van 21 augustus 2023 onder andere het volgende:
“Honderden mensen werden onrechtmatig gedood door Iraanse veiligheidstroepen tijdens de landelijke protesten na de dood van Jina Mahsa Amini in 2022. Een jaar na de demonstraties, die gepaard gingen met de slogan ‘Vrouw, Leven, Vrijheid’, lijken de Iraanse autoriteiten er alles aan te doen om de families van de gedode mensen lastig te vallen en te intimideren om hun stem en eisen om verantwoording af te leggen de kop in te drukken. Amnesty International roept op om deze families in staat te stellen deze trieste verjaardag te herdenken zonder represailles.
In een nieuw rapport documenteert Amnesty International hoe Iraanse autoriteiten willekeurig familieleden van gedode mensen arresteren en vasthouden, vreedzame bijeenkomsten op begraafplaatsen wreed beperken en grafstenen vernielen. Tijdens de landelijke protesten die in Iran uitbraken na de dood van Jina Mahsa Amini op 16 september 2022, werden honderden mensen, waaronder minderjarigen, onrechtmatig gedood door veiligheidstroepen. Niemand is tot nu toe verantwoordelijk gesteld voor deze brute repressie. Amnesty International is van mening dat de wrede methoden die de autoriteiten gebruiken tegen rouwende families, in strijd zijn met het absolute verbod op marteling en andere wrede, onmenselijke of vernederende behandeling of bestraffing dat is vastgelegd in het internationaal recht.
“De wreedheid van de Iraanse autoriteiten kent geen grenzen. Ze proberen koelbloedig hun misdaden in de doofpot te stoppen en veroorzaken zo nog meer lijden en pijn voor de getroffen families door hun eisen voor waarheid, gerechtigheid en genoegdoening de kop in te drukken en hen zelfs te verhinderen bloemen te planten op de graven van de doden. De verjaardag van de protesten nadert en de families van de doden vrezen dat de autoriteiten hun toevlucht zullen nemen tot bekende repressieve tactieken om te voorkomen dat ze herdenkingsbijeenkomsten houden,” zegt Diana Eltahawy, adjunct-directeur voor de regio Midden-Oosten en Noord-Afrika bij Amnesty International.
“De internationale gemeenschap moet de families van de doden bijstaan door de Iraanse autoriteiten aan te sporen, via diplomatieke kanalen en in het openbaar, om het recht op vrijheid van meningsuiting, vereniging en vergadering in het land te respecteren. De families moeten beschermd worden tegen willekeurige opsluiting, bedreigingen en andere vergeldingsmaatregelen. Staten moeten de Iraanse autoriteiten ook oproepen om al diegenen vrij te laten die enkel en alleen worden vastgehouden omdat ze zich hebben ingezet voor de waarheid en gerechtigheid voor de doden. De veroordelingen en vonnissen die tegen hen zijn uitgesproken moeten ongedaan worden gemaakt en alle aanklachten tegen hen die alleen maar hun recht op vrijheid van meningsuiting hebben uitgeoefend moeten worden ingetrokken.” (…)
Mensenrechtenschendingen tegen families die waarheid, gerechtigheid en genoegdoening eisen
De mensenrechtenschendingen tegen de families van de doden variëren van willekeurige arrestatie en opsluiting tot ongerechtvaardigde vervolging op basis van vaag geformuleerde aanklachten in verband met de nationale veiligheid, in sommige gevallen resulterend in opsluiting en lijfstraffen. Bovendien werden de getroffenen onder dwang opgeroepen en ondervraagd door het openbaar ministerie of de politie, en werden sommigen onderworpen aan onwettige observatie. De autoriteiten deinzen er ook niet voor terug om graven te vernielen of te ontheiligen.
In juli 2023 zei de moeder van de 16-jarige Artin Rahmani, die op 16 november 2022 werd doodgeschoten door veiligheidstroepen in Izeh, in de provincie Khuzestan, op Twitter: “De autoriteiten van de Islamitische Republiek hebben mijn onschuldige zoon gedood, mijn broer en familieleden vastgezet en mij gedagvaard voor het openbaar ministerie om mij het zwijgen op te leggen omdat ik gerechtigheid durfde te eisen voor de moord op mijn kind. Mensen in Iran hebben geen recht om te protesteren en elke vraag naar vrijheid wordt met veel geweld onderdrukt.”
De autoriteiten hebben ook geprobeerd te voorkomen dat de families van de gedode familieleden diensten hielden bij het graf van hun familieleden, bijvoorbeeld op de verjaardag van de gedode familieleden. Wanneer families toch herdenkingsdiensten hielden, meldden ze een sterke aanwezigheid van veiligheidstroepen die gewelddadig optraden tegen de aanwezigen, foto’s namen en familieleden sloegen of willekeurig vasthielden. (…)
De internationale gemeenschap moet optreden tegen straffeloosheid
Families van slachtoffers worden geconfronteerd met represailles voor het rapporteren of publiekelijk veroordelen van de onwettige moord op hun familieleden, voor het in twijfel trekken van de officiële lijn over de moorden, voor het eisen van verantwoording, en zelfs voor het houden van bijeenkomsten voor rouwende families of het bekritiseren van de autoriteiten op sociale media.
“In het licht van de systematische straffeloosheid in Iran roept Amnesty International alle staten op om arrestatiebevelen uit te vaardigen volgens het principe van universele rechtspraak voor Iraanse overheidsfunctionarissen die redelijkerwijs verdacht worden van strafrechtelijke verantwoordelijkheid voor misdaden volgens het internationaal recht tijdens en na de protesten – dit geldt ook voor personen in leidinggevende posities”, zegt Diana Eltahawy, adjunct-directeur voor de regio Midden-Oosten en Noord-Afrika bij Amnesty International.”
