150 Ondertekenaars van de open brief aan de VN11 mei 2021 – De massa-executies van politieke gevangenen in Iran in 1988 worden beschouwd als misdaden tegen de menselijkheid. Prominente politieke en maatschappelijke persoonlijkheden, waaronder 45 voormalige mandatarissen van de Verenigde Naties en wereldwijd gerespecteerde juristen, roepen de VN op deze misdaden te onderzoeken en het regime in Teheran ter verantwoording te roepen op grond van het internationaal strafrecht.

Meer dan 150 prominenten uit de politiek en de samenleving, alsmede internationale mensenrechtengroeperingen hebben zich aangesloten bij de campagne om het regime in Iran verantwoordelijk te stellen voor de moord op duizenden politieke gevangenen in 1988. In een open brief aan de Hoge Commissaris voor de mensenrechten van de VN, Michelle Bachelet, hebben zij opgeroepen tot de oprichting van een internationale onderzoekscommissie om de bloedbaden te onderzoeken die destijds in Iraanse gevangenissen hebben plaatsgevonden. Onder de ondertekenaars van de oproep bevinden zich 45 voormalige mandatarissen van de Verenigde Naties, alsook internationaal gerespecteerde mensenrechtendeskundigen en juristen.

De massa-executies van duizenden politieke gevangenen, die in 1988 in gevangenissen in heel Iran zijn uitgevoerd, worden door veel mensenrechtenactivisten aangemerkt als misdaden tegen de menselijkheid – d.w.z. als strafbare feiten volgens het internationaal strafrecht. Nabestaanden van de slachtoffers en mensenrechtendeskundigen dringen er al lang op aan dat de daders en de verantwoordelijken volgens het internationaal recht worden vervolgd. Misdaden tegen de menselijkheid mogen niet ongestraft blijven, ongeacht het tijdstip waarop zij zijn gepleegd.
Toch zijn de daders, die tot op de dag van vandaag hoge posities bekleden binnen het regime in Teheran, tot dusver ongestraft gebleven. De passiviteit van de VN heeft er tot dusver toe geleid dat de ernstigste schendingen van de mensenrechten in Iran onverminderd doorgaan. In dit verband staat in het nieuwe beroepschrift van begin mei onder meer:

“Wij doen een beroep op de Mensenrechtenraad van de Verenigde Naties om een einde te maken aan de straffeloosheid die in Iran heerst, door een onderzoekscommissie in te stellen die een onderzoek moet instellen naar de massale buitengerechtelijke executies en gedwongen verdwijningen in 1988. Wij dringen er bij de Hoge Commissaris voor de Mensenrechten, Michelle Bachelet, op aan de oprichting van een dergelijke commissie te steunen.”
In een commentaar op dit nieuwe initiatief zei mensenrechtendeskundige Tahar Boumedra: “Dit is de eerste keer dat zo’n vooraanstaande groep van voormalige VN-mandaathouders een beroep doet op de Hoge Commissaris voor de Mensenrechten om de verantwoordelijken voor het bloedbad van 1988 ter verantwoording te roepen. Door een onderzoek in te stellen naar deze afschuwelijke massamoord en de daders te straffen, zal er een einde komen aan de kwelling van de nabestaanden, die tot op de dag van vandaag voortduurt. Zij hebben recht op waarheid en gerechtigheid via een door de VN geleid onderzoek. De getuigen leven nog. Het bewijs is er. Als er nu geen actie wordt ondernomen, zal het regime in Iran doorgaan met zijn doofpotmaatregelen om elke verantwoordelijkheid te ontlopen.”

Achtergrond:

Het bloedbad van 1988 in de gevangenissen is een van de wrede hoogtepunten van de vervolging van oppositieleden en dissidenten in Iran en is een van de ernstigste mensenrechtenschendingen die door het daar aan de macht zijnde regime zijn begaan. Tot op de dag van vandaag zijn de massa-executies onopgelost en onbestraft gebleven. Uit documenten blijkt dat vele hooggeplaatste ambtenaren van het huidige regime in Iran rechtstreeks betrokken waren bij het bloedbad.

In de nazomer en de herfst van 1988 werden in de gevangenissen van Iran dagelijks massa-executies van politieke gevangenen uitgevoerd. De meeste van de geëxecuteerden behoorden tot de verzetsbeweging PMOI. Onder de slachtoffers waren duizenden gevangenen die jarenlang onder onmenselijke omstandigheden gevangen hadden gezeten en gevangenisstraffen uitzaten die hun waren opgelegd. Veel voormalige politieke gevangenen werden in deze periode ook opnieuw vastgehouden en zijn vervolgens spoorloos “verdwenen”. Onder de slachtoffers waren vele vrouwen en mannen die gevangen waren gezet wegens het verspreiden van pamfletten, het deelnemen aan demonstraties of het verlenen van financiële steun aan de families van politieke gevangenen.

De geëxecuteerden werden door hun beulen begraven in naamloze massagraven. De familieleden werden slechts in de late herfst van 1988 in kennis gesteld van het overlijden van de gevangenen, zonder dat zij verder enige informatie ontvingen. Praten over de executies of het houden van rouwceremonies was ten strengste verboden. De autoriteiten zwijgen ook tot op de dag van vandaag over de plaatsen waar de slachtoffers begraven zijn. Ooggetuigen en familieleden werden geïntimideerd en bedreigd om te voorkomen dat informatie over de massamoord de buitenwereld zou bereiken.
In de loop der jaren zijn veel van de massagraven opzettelijk vernietigd door het regime in Teheran. Deze vernielingen zijn bedoeld om forensisch bewijsmateriaal van de gepleegde mensenrechtenschendingen voorgoed te vernietigen.

Tentoonstelling door verbannen Iraniërs ter nagedachtenis van de slachtoffers van de massa-executies van 1988.
In december 2018 bracht Amnesty International een rapport uit waarin werd beschreven hoe in 1988 ten minste 5.000 gevangenen opzettelijk werden vermoord om elke politieke dissidentie te smoren. In heel Iran werden destijds gevangenen – geblinddoekt en in de boeien geslagen – in groepen voor zogenaamde “doodscommissies” gebracht en in het geheim geëxecuteerd. Hierover verklaarde Amnesty International onder andere:

“In het rapport wordt ook gedocumenteerd hoe de Iraanse autoriteiten de bloedbaden in de afgelopen 30 jaar hebben trachten te ontkennen en in de doofpot te stoppen. Daarbij werden familieleden van vermeende slachtoffers lastiggevallen en geïntimideerd en werden massagraven vernield.”

“Het feit dat het Iraanse regime nog steeds weigert familieleden te informeren over het lot van degenen die destijds verdwenen zijn, brengt onvoorstelbaar veel leed met zich mee voor veel families. De misdaden tegen de menselijkheid gaan dus tot op de dag van vandaag door,” aldus Philip Luther, Amnesty’s directeur Onderzoek en Belangenbehartiging voor het Midden-Oosten.

“Tegelijkertijd is tot op de dag van vandaag niemand ter verantwoording geroepen voor de misdaden; in feite bekleden verschillende verantwoordelijken nu de hoogste posities in de regering en het gerechtelijk apparaat. Dit geldt bijvoorbeeld voor de huidige minister van Justitie, Alireza Avaei, die destijds officier van justitie was in de provincie Khoezistan en lid van de “doodscommissie”, of voor zijn voorganger op het ministerie van Justitie, Mostafa Pour Mohammadi, die in 1988 als vertegenwoordiger van de inlichtingendienst zitting had in de “doodscommissie” in Teheran. (…)

Ook de VN is er tot dusver niet in geslaagd de bloedbaden op de internationale agenda te plaatsen. Amnesty roept de VN op om een onafhankelijk en effectief mechanisme in te stellen om de misdaden tegen de menselijkheid van 1988 in Iran aan te pakken en te bestraffen.”

Tot de ondersteuners van het nieuwe initiatief van mei 2021 behoren:

  • Mary Robinson (Ierland), voormalig VN-commissaris voor de mensenrechten en president van Ierland
  • Mark Malloch-Brown (Groot-Brittannië), voormalig adjunct-secretaris-generaal van de Verenigde Naties
  • Manfred Nowak (Oostenrijk), speciale VN-rapporteur inzake foltering (2004-2010)
  • Jean Ziegler (Zwitserland), speciale rapporteur van de VN voor het recht op voedsel (2000-2008), lid van het Raadgevend Comité van de VN-Mensenrechtenraad (2008-2012)
  • Michel Forst (Frankrijk), speciale rapporteur van de VN voor de situatie van mensenrechtenverdedigers (2014-2020)
  • Heiner Bielefeldt (Duitsland), speciale VN-rapporteur voor de vrijheid van godsdienst en overtuiging (2010-2016)
  • Yakin Ertürk (Turkije), speciale VN-rapporteur inzake geweld tegen vrouwen (2003-2009)
  • Alfred De Zayas (VS), speciale rapporteur van de VN voor de bevordering van een democratische en rechtvaardige internationale orde (2012-2018)
  • Hans Corell (Zweden), onder-secretaris-generaal voor juridische zaken en juridisch adviseur van de Verenigde Naties (1994-2004)
  • Geoffrey Robertson (Australië), voormalig rechter bij de Bijzondere Rechtbank van de VN voor Sierra Leone, gerenommeerd deskundige in het onderzoek naar misdaden tegen de menselijkheid
  • Richard J. Goldstone (Zuid-Afrika), hoofdaanklager van de Internationale Strafrechtelijke Tribunalen voor het voormalige Joegoslavië en voor Rwanda (1994-1996)
  • Ad Melkert (Nederland), speciaal gezant van de secretaris-generaal van de VN om de bijstandsmissie van de Verenigde Naties in Irak (UNAMI) te leiden (2009-2011)
  • Martin Patzelt (Duitsland), lid van de Commissie mensenrechten van de Duitse Bundestag
  • Dominique Attias (Frankrijk), voorzitter van de Federatie van Europese Balies / Federation des Barreaux d’Europe (FBE)
  • Rowan Williams (Groot-Brittannië), aartsbisschop van Canterbury en primaat van heel Engeland (2002 tot 2012)

Onder de ondertekenaars bevinden zich in totaal 28 voormalige speciale VN-rapporteurs voor mensenrechtenkwesties, alsmede juridische deskundigen zoals een voormalig vicepresident van het Europees Hof voor de Rechten van de Mens en drie voormalige rechters van het Hof van Justitie van de Europese Unie (EHvJ).

150 Ondertekenaars van de open brief aan de VN

150 Ondertekenaars van de open brief aan de VN

Attachments